THE BULLY (Junji Ito)

„The Bully” to tytuł dwunastego tomu „Itou Junji Kyofou Manga Colection”, zawierający, oprócz tytułowej historii, pięć niepowiązanych ze sobą opowieści. Mimo braku fabularnego związku pomiędzy nimi, nie trudno dostrzec, że tematycznie jest to zbiór spójny. Mistrz rysunkowego horroru, Junji Ito nie po raz pierwszy w swej twórczości raczy czytelników pesymistyczną wizją człowieka jako istoty z natury złej, której krzywdzenie innych przychodzi z zatrważającą łatwością. W „The Bully”, znęcanie się nad kilkuletnim chłopczykiem, Nao staje się patentem bohaterki, Kuriko, na pozbycie się natrętnego dzieciaka. Rodzeństwo z „A Deserter in House”, msząc się za śmierć siostry, więzi na strychu dezertera z japońskiej armii, wmawiając mu, że wciąż trwa wojna. Posiadające telepatyczne zdolności Todo, ojciec rodziny z „Heart of Father” nie waha się „zaszczepić” swoim synom myśli o samobójstwie, gdy chłopcy nie są skłonni ulec wszechobecnej kontroli ojca, który zresztą jak dziecko zaznał wielu cierpień od strony bliskich. Bohaterowie są gotowi zabijać nawet z powodu lęku o urodę: to przypadek Rie, bohaterki „Memory”. W „In The Soil” ofiarą szkolnego ostracyzmu pada klasowa „czarna owca”, Kumi Shinoda, a w „Love as Scripted” zakochana w teatralnym scenarzyście, Kaori.

U Ito nie ma jednak prostego, czarno-białego podziału na „dobrych i złych”. Nao z „The Bully” z dziwną pokorą reaguje na kolejne coraz bardziej drastyczne formy znęcania się nad nim przez Kuriko. Gdy „kat” i ofiara ponownie spotykają się w dorosłym życiu, nawet nie pamięta, aby dziewczyna stosowała wobec niego przemoc. Czy chodzi o jakiś rodzaj masochizmu? Zakończenie sugeruje, że ludzie przywiązują się do swoich ról, a role „pana i sługi” wydają się być jednymi z najbardziej naturalnych. One są po prostu częścią ludzkiej natury, dlatego z nich się nie wyrasta a ich przemożny wpływ jest tak wielki, że nawet siła macierzyństwa nie jest w stanie go powstrzymać. W następnych historiach zamieszczonych w zbiorze „The Bully” myśl ta znajduje rozwinięcie. Kumi Shinoda z „In The Soil” - dziewczyna znienawidzona na skutek irytującego zachowania przez klasowe koleżanki i kolegów, po części sama jest sobie winna, ponieważ mogłaby zmienić swoje postępowanie. Kaori, bohaterka „Love as Scripted”, została ostrzeżona przez swą przyjaciółkę, aby trzymała się z dala od scenarzysty Takashiego, ponieważ złamał już serce niejednej dziewczyny. Jednak Kaori pozostaje głucha na ostrzeżenia.

W dwunastym tomie kolekcji mangi Junji Ito znajdziemy także wiele tematów i motywów znanych z pozostałych mang Japończyka. Pojawia się zatem temat zabójczej obsesji, przeradzającej się w szaleństwo (Kuriko z „The Bully”, Miho z „Heart of Father”, Rie z „Memory”, Kaori z „Love as Scripted”), czy też motyw demonizacji fizycznej urody oraz lęku o jej kruchą, przemijającą naturę (Rie i jej odrażająca bliźniaczka, Keiko)`. Natomiast miłość, która u Ito przybiera prawie zawsze postać jak najdalszą od romantycznej (np. w „Undying Love”), także i w tym zbiorze przedstawiona jest w wersji patologicznej: zemsty („A Deserter in House”), kontroli i podporządkowania sobie bliskich („Heart of Father”), narcystycznej miłości („Memory”) czy też nawet miłości „wirtualnej”, nieprawdziwej, ale za to idealnej („Love as Scripted”). Jedyny wyjątek w tym specyficznym, mrocznym portrecie miłości, to uczucie, które połączyło dezertera, Furukawą i Kimie, ale – co charakterystyczne dla Ito – właśnie to uczucie kończy się tragicznie. W mangowym świecie japońskiego rysownika, szczęście przytrafia się bowiem rzadko i tylko przelotnie.

„The Bully” pod względem tematycznym nie przynosi rewolucji. Ito, jak każdy artysta, porusza się po znanym sobie świecie, którym choć nadal jest światem sennego koszmaru, to jednak nie jest on, niestety, koszmarem ani tak zachwycającym swym rozmachem, ani też tak przerażającym, jak w najsłynniejszych i najlepszych dziełach mangakai: „Tomie”, „Uzumaki. Spirali” czy „Gyo – odorze śmierci”. Bowiem to, co rzuca się w oczy najbardziej, to o wiele łagodniejszy charakter zebranych w zbiorze „The Bully” historyjek. Słynący z groteskowej makabry i surrealistycznych pomysłów Ito, tym razem prezentuje się z mniej przerażającej strony. W omawianym zbiorze nie zobaczymy zdeformowanych ludzkich kształtów, zmutowanych ludzi, potworów i innych odrażających stworzeń, zapełniających karty mang Japończyka. Owszem, w „The Bully” oglądamy nastolatkę znęcającą się nad kilkuletnim chłopcem (m.in. zmuszanym do picia wody z miejskich ścieków) i matkę, pastwiącą się nad własnym dzieckiem. To oczywiście, jak na standardy zachodnie, szokujące obrazy, ale nie w porównaniu do dokonań Ito. Zdecydowaną przewagę w dwunastym voluminie mang Japończyka nad horrorem w wersji hard core zdobywa kontekst obyczajowy i psychologiczny, co można poczytać za wadę, jak też za zaletę. Zaletę, ponieważ zmiana ta świadczy, że Ito potrafi opowiadać również historie mniej przerażające, ale wciąż ciekawe („The Bully”, „A Deserter in House”, „Heart of Father”), ale dla wielu fanów rysownika odstępstwo od czystej grozy może być odebrane z odczuciem rozczarowania. Osobiście nieco żałowałem, że wyobraźnia Ito nie powołała tym razem do życie kolejnych zmutowanych bestii. W „The Bully” bestia tkwi bowiem w człowieku (dokładniej: zaskakująco często w ślicznych bohaterkach), co rzecz jasna też budzi grozę, ale jakby już nie tak porywającą i efektowną.

Omawiany zbiór ma jednak, niestety jeszcze jeden słaby (albo: słabszy) punkt. To niestety historie: „Memory”, „Love as Scripted” a zwłaszcza „In The Soil”, które wydają się zbyt krótkie, zbyt fabularnie mało rozwinięte, a niekiedy nawet nie za bardzo zaskakujące („In The Soil”). „Memory” stanowi nawiązanie do słynnej powieści Louisa Stevensona, „Dr Jeykll i Mr Hyde”, ale o wiele lepiej, mimo że mniej bezpośrednie, podobały mi się odniesienia do utworu Brytyjczyka w „The Bully” czy „A Deserter in House”. Poza tym motyw „złego bliźniaka” (tutaj: brzydkiego) nie jest specjalnie oryginalny. Z kolei „Love as Scripted” jest właściwie banalną opowiastką o porzuconej dziewczynie, której poziom podnosi zakończenie, sugerujące, że tak naprawdę zakochujemy się nie w drugim człowieku, ale w jego wyobrażeniu.

Jak zatem ocenić „The Bully”? Mimo moich zastrzeżeń, to wciąż Junji Ito, wirtuoz rysunkowego horroru, którego realistyczna, czarno-biała kreska kreśli świat ponury, chociaż tym razem nie aż tak bardzo przerażający i odrażający. Może bać się nie ma się czego, ale za to Japończyk oferuje nam kilka smutnych refleksji nad podłą naturą. A to już całkiem sporo jak na w gruncie rzeczy rozrywkową naturę komiksu.

MOJA OCENA: 7/10

THE BULLY – SPIS TREŚCI The Bully – Kuriko i Yutaro są parą i myślą o wspólnej przyszłości. Dziewczyna pragnie jednak, aby jej przyszły mąż wiedział o niej jak najwięcej. Opowiada mu historię z czasów dzieciństwa, gdy każdego dnia przechodziła na plac zabaw, aby tylko zobaczyć Yutaro. Pewnego dnia poproszono ją, aby zaopiekowała się małym chłopcem imieniem Nao. Kuriko tak bardzo spodobała się chłopczykowi, że od tej pory chciał się bawić tylko z nią. Starsza dziewczynka z czasem miała coraz bardziej dość natrętnego malca, którego ani ignorowanie ani inne metody nie były w stanie zniechęcić. Kuriko zaczęła się w końcu znęcać nad Nao, mając nadzieję, że tym sposobem raz na zawsze chłopczyk odczepi się do niej. Niespodziewanie dla niej samej odkryła w torturowaniu chłopca przyjemność. A Deserter in House – Ader oraz dwie jego siostry, Shigeko i Kikuyo trzymają na strychu Furukawę, dezertera z japońskiej armii. Mężczyzna ukrywa się już od 10 lat, ale wciąż wierzy, że trwa wojna, a on jest poszukiwany. W tym błędnym przeświadczeniu utrzymuje go Ader i jego siostry. To forma zemsty za przyczynienie się Furukawy – zdaniem Adera – do śmierci siostry, Kimie, która zakochała się z wzajemnością w dezerterze. Uwięziony w domu rodzeństwa mężczyzna z czasem zaczął się dziwnie zachowywać. Heart of Father – Todo, mąż i ojciec dwóch synów i córki jest surowym i wymagającym rodzicem. Jego nieustanne konflikty z najstarszym synem, Satoru kończą się samobójstwem chłopaka. Los brata podziela, również skonfliktowany z Todo, młodszy sym, Eiichi, który prowokuje wypadek, będąct w istocie samobójstwem. Tsukasa, przyjaciel zmarłego chłopca, był ostatnią osobą, która widziała Eiichiego przed tragicznym końcem jego życia. Jego uwagę zwróciło zachowanie przyjaciela oraz jego siostry, Miho. Tsukasa nawiązuje znajomość z Miho i podczas pobytu na wesołym miasteczku jest świadkiem przerażającego zachowania dziewczynki: Miho sprawiała wrażenie jakby ktoś ją opętał.... Dokładnie tak samo siostra Eiichiego zachowywała się tego dnia, gdy Tsukasa po raz ostatni widział swego przyjaciela. Memory – Rie jest dziewczyną o olśniewającej urodzie, którą gdy czasem spogląda w lustro nawiedza koszmarna wizja oszpeconej twarzy. Dziewczyna zaczyna łączyć te niepokojące wizje ze swoim dzieciństwem. Niczego bowiem nie pamięta z okresu między siódmym a czternastym rokiem życia. Dochodzi do wniosku, że musiało wówczas stać się coś straszliwego, a rodzice zaprzeczający tym podejrzeniom coś ukrywają. Rie zaczyna przypuszczać, że wizja oszpeconej twarzy pochodzi właśnie z tego okresu jej dzieciństwa, którego nie pamięta. Zaczyna również obawiać się, że jej obecna uroda przeminie i stanie się tak odrażająca jak twarz z jej wizji. In The Soil – Teranishi uczestniczy w balu absolwentów, którzy po dwudziestu latach spotykają się ponownie. Gwoździem balu jest wykopanie kapsuły, zakopanej dwadzieścia lat temu, w której ówcześni uczniowie umieścili listy, karteczki i ulubione przedmioty. Spotkanie staje się pretekstem do wspomnień z czasów szkolnych. Jedna z koleżanek Teranishi przywołuje niespodziewanie postać Kumi Shinody, klasowej „czarnej owcy”, z którą nikt się nie przyjaźnił i wszyscy ignorowali. Pewnego dnia doszło do poważnej kłótni między Shinodą a pozostałymi uczniami. Od tego dnia nikt nie widział znienawidzonej uczennicy. Love as Scripted – Kaori, mimo ostrzeżeń jej przyjaciółki Yoko, zakochała się w przystojnym Takahashim. Dziewczyna poznała go podczas przedstawienia amatorskiej trupy teatralnej, dla której Takahashi napisał sztukę. Wkrótce Kaori stała się dziewczyną chłopaka, ale jej szczęście nie trwało długo. Zgodnie z tym przed czym ostrzegała Yoko, Takahashi poświęcał coraz mniej czasu Kaori, a za to coraz więcej własnej karierze oraz kolejnym dziewczynom. Gdy w końcu chłopak oznajmił Kaori, że muszą się rozstać, dziewczyna straciła panowanie nad sobą.