niedziela, 4 października 2015

JEDNOSTKA 731. Okrutne eksperymenty w japońskich laboratoriach wojskowych



Zrealizowany w 1988 r. hongkońsko-chiński shocker, „Men Behind the Sun” w reżyserii Mou Tun-feia opowiada o ostatnich latach tajnej japońskiej bazy znanej jako Jednostka 731. W jednostce tej prowadzono eksperymenty nad bronią biologiczną wykorzystując do tego celu chińskich i rosyjskich jeńców oraz okoliczną ludność. Obraz Mou zyskał status filmu kultowego i zapoczątkował hongkońską odmianę kina eksploatacji – Category III, lecz nade wszystko stał się jednym z pierwszych źródeł, obok opracowania Seiichi Morimury, o tajnym japońskim projekcie zaawansowanych prac nad bronią biologiczną. Oglądając „Men Behind the Sun”, którego twórca nie szczędzi najpotworniejszych obrazów okrucieństwa w imię abstrakcyjnie pojętej nauki, zastanawiałem się ile w tej naturalistycznej makabrze prawdy historycznej, a ile cynicznej gry pod publikę. Wydana w Polsce z ponad osiemnastoletnim opóźnieniem (ale lepiej późno niż wcale) książka Hala Golda „Jednostka 731. Okrutne eksperymenty w japońskich laboratoriach wojskowych” potwierdza szlachetne intencje chińskiego reżysera. To, co zobaczyliśmy w filmie zdarzyło się naprawdę. Co więcej skala bestialstwa, do której dochodziło w tytułowej jednostce i jej filiach porozrzucanych po całym regionie Wschodniej Azji znacznie przekraczała to, co widzowie mogli zobaczyć w hongkońsko-chińskim shockerze.

Książka Hala Golda powstała jako pokłosie wystawy „Jednostka 731” zorganizowanej przez przedstawicieli lokalnych samorządów i wolontariuszy niejako w reakcji na uparte milczenie japońskich władz w sprawie tajnych badań nad bronią biologiczną. W ciągu osiemnastu miesięcy wystawa objechała sześćdziesiąt jeden miejscowości w dużej mierze przyczyniając się do ujawnienia się żyjących świadków tych tragicznych wydarzeń. To właśnie na relacji osób związanych mniej lub bardziej ze zbrodniczą działalnością Jednostki 731 zasadza się największa wartość opracowania Golda. Choć nie wszystkie wypowiedzi uczestników ponurych czasów terroru pochodzą z pierwszej ręki, to i tak dokumentalne walory tej publikacji pozostają nie do przecenienia. Z opowieści świadków wyłania się przerażający obszar koszmaru, który rozegrał się w rzeczywistości wojennej psychozy spowodowanej przegrywaną wojną przez Japonię. Świadkowie opowiadają m.in. o zarażaniu śmiertelnymi chorobami sprowadzającymi na ofiary niewiarygodne cierpienia, o przeprowadzaniu autopsji często bez żadnego znieczulenia, celowym odmrażaniu, zagazowywaniu, wstrzykiwaniu trucizn lub powietrza, brutalnych gwałtach i wywoływaniu chorób wenerycznych czy wreszcie wykorzystywaniu jeńców jako żywe tarcze w testach z bombami biologicznymi.

Trudno wskazać co było najbardziej wstrząsające: bestialskie eksperymenty na ludziach, motywacja cywilnych lekarzy, którzy wielokrotnie skazywali ludzi na niewysłowione cierpienia tylko po to by zaspokoić swą chorą ciekawość, atmosfera paranoicznego fanatyzmu skłaniająca jednych do zadawań straszliwych tortur drugim, nieludzki sposób traktowania więźniów pozbawionych wszelkiej indywidualności i nazywanych „maruta” czyli „kłoda” czy też skala badań, zaangażowanych środków i pochłoniętych ofiar (według oficjalnych źródeł – trzech tysięcy). A może za najbardziej wstrząsające uznać to, co stało się po wojnie. Zakulisowe rozgrywki między władzami Stanów Zjednoczonych na czele z prezydentem Trummanem oraz głównodowodzącym Aliantami na Pacyfiku generałem McArthurem a Rosją a członkami Jednostki 731? Jeśli Amerykanie budzą na świecie powszechną niechęć to m.in. właśnie przez takie nieetyczne, pozbawione zupełnie skrupułów działania jak uwolnienie spod odpowiedzialności karnej japońskich zbrodniarzy w zamian za dostarczenie poufnych informacji na temat japońskiego programu badań nad bronią B. Większość z najważniejszych postaci, na czele z twórcą Jednostki 731, generałem Shiro Ishiim nigdy nie stanęła przed sądem, zaś Amerykanie, choć nie mam na to niezbitych dowodów, dzięki danym przekazanym przez Japończyków, mogli użyć broni biologicznej podczas wojny koreańskiej (1950-1953).

Publikacja Golda podzielona jest na dwie części. Część drugą stanowią wspomniane relacje ocalałych świadków, część pierwsza jest natomiast poświęcona rysowi historycznemu z uwzględnieniem genezy japońskich badań nad bronią B, karierze generała Ishiiego, działaniom Jednostki 731 oraz powojennym losom jej członków oraz ponurym skutkom, które funkcjonowania tego ośrodka wywołało na japońskie społeczeństwo (incydent w banku Teikoku). Rozdziały poświęcone zagadnieniem historycznym, mimo iż solidnie opracowane, nie wytrzymują jednak porównania z częścią opracowania, opisującą z perspektywy uczestników opisywanych wydarzeń. Niemniej trudno sobie wyobrazić, aby książka mogła powstać bez tej wprowadzającej części, w istocie również zawierające kilka porażających i makabrycznych wypowiedzi osób związanych bezpośrednio z Jednostką 731 albo ewentualnie z badaniami nad nią.

Książka Golda wobec ogromu opisanego na jej kartach ludzkiego cierpienia wykracza daleko poza typową akademicką publikację na chłodno relacjonującą fakty z działania jednego z najstraszliwszych miejsc na świecie. Napisany żywym, emocjonalnym stylem, świadomie unikającym naukowego żargonu staje się głęboko przejmującym, wstrząsającym zapisem ludzkiego okrucieństwa w imię paranoicznych idei, od których mimo zakończenia II wojny światowej świat wciąż nie jest wolny. W tym sensie „Jednostka 731” jest także ostrzeżeniem przed groźbą powtórzenia tego Armagedonu bestialstwa. Niestety w dobie nabierającego na sile islamskiego terroryzmu, istnienia niezliczonej ilości ognisk zapalnych na świecie i lokalnych konfliktów, które w każdej chwili mogą się przerodzić w globalny konflikt, współczesny świat coraz bardziej upodobania się do jednego wielkiego obozu zagłady.


------------
Hal Gold, Jednostka 731. Okrutne eksperymenty w japońskich laboratoriach wojskowych. Relacje świadków, tłum. Michał Szymonik, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2015



JAPOŃSKIE EKSPERYMENTY NA LUDZIACH (dokument)

Brak komentarzy :

Prześlij komentarz